Atopik Cilt ve Doğru Yaklaşım

Atopik Dermatit (Egzama) Nedir?

Atopik dermatit, yaygın olarak atopik egzema olarak bilinen, kuru, kaşıntılı ve iltihaplı ciltle karakterize kronik inflamatuar bir cilt durumudur. Hem çocukları hem de yetişkinleri etkileyen yaygın bir egzema türü olup, genetik, çevresel ve immünolojik faktörlerin karmaşık etkileşimi bu durumun gelişimine katkıda bulunur.¹

Atopik Cilt Ne Demek?

Atopik cilt, egzama olarak da bilinen atopik dermatite yatkın olan cildi ifade etmek için kullanılır. Atopik dermatit cildin aşırı kaşınmasına neden olur. Kaşıma daha fazla kızarıklığa, şişmeye, çatlamaya, "sızan" berrak sıvıya, kabuklanmaya ve pullanmaya yol açar. Araştırmalar, atopik dermatitli bireylerin cilt bariyerinin zayıfladığını, ciltlerinin tahriş edicilere, alerjenlere ve mikrobiyal istilaya daha fazla yatkın hale geldiğini göstermektedir.²

Atopik Dermatit (Egzama) Neden Olur?

Atopik dermatit (egzama) için bilinen tek bir neden yoktur ve muhtemelen birden fazla durumun sonucu olarak ortaya çıkar. Altta yatan mekanizmalar hakkında birçok teori vardır. Güncel araştırmalar bağışıklık sisteminin, cilt yapısal gen mutasyonlarının, cilt hücrelerindeki kusurların (keratinositler), cilt yüzey mikrobiyomunun (bakteriler, virüsler ve mayalar) ve diğer birçok faktörün rollerini araştırmaktadır.

Atopik Dermatit (Egzama) Sebepleri

Atopik dermatitin patofizyolojisi, genetik yatkınlık, immün düzensizlik ve çevresel tetikleyicilerin bir kombinasyonunu içerir. Cilt bariyer fonksiyonunda yer alan proteinlerin kodlayan genlerdeki mutasyonlar, filagrin gibi, atopik dermatitin gelişiminde önemli bir rol oynar. Bu genetik varyasyonlar, cildin nem tutma yeteneğini tehlikeye atar, kuruluğa ve artmış geçirgenliğe yol açar, bu da alerjenlerin ve tahriş edicilerin cildi daha kolay nüfuz etmesine izin verir ve inflamatuar tepkileri tetikler. Ana nedenleri kısaca genetik faktörler, epidermal bariyer disfonksiyonu, immünolojik mekanizmalar ve çevresel tetikleyiciler olarak sıralanabilir.²

Atopik Dermatit (Egzama) Belirtileri

Akut evrede, lezyonlar şiddetli kaşıntılı, kırmızı, kalınlaşmış, pullu yamalar veya plaklar şeklinde görülür ve kaşımadan dolayı erozyona uğrayabilir.

Kronik evrede ise, kaşıma ve ovalama sonucunda cilt lezyonları kuru ve likenifiye (sertleşmiş) bir görünüm alır.

Lezyonların dağılımı yaşa özgüdür. Bebeklerde lezyonlar genellikle yüz, saç derisi, boyun, göz kapakları ve ekstremitelerin ekstansör yüzeylerinde görülür. Daha büyük çocuklar ve yetişkinlerde ise lezyonlar boyun, dirsek içi ve diz arkası gibi fleksör yüzeylerde ortaya çıkar.

Şiddetli kaşıntı, atopik dermatitin ayırt edici bir özelliğidir. Kaşıntı genellikle lezyonlardan önce gelir ve kuru hava, terleme, lokal irritasyon, yün giysiler ve duygusal stresle daha da kötüleşir.³

Semptomların yaygın çevresel tetikleyicileri şunlardır:

• Aşırı banyo yapma veya yıkanma
• Sert sabunlar
• Staphylococcus aureus cilt kolonizasyonu
• Terleme
• Pürüzlü kumaşlar ve yün

Atopik Dermatit (Egzama) Bulaşıcı mı?

Atopik dermatit bulaşıcı değildir, dolayısıyla kişiden kişiye yayılımı söz konusu değildir.

Atopik Dermatit (Egzama) Tedavisi

Atopik dermatitin tedavisi, en etkili şekilde altta yatan patofizyolojik süreçleri ele alarak yapılır.

Uygun cilt bakımı ve tetikleyicilerden kaçınma konusunda danışmanlık, hastaların altta yatan cilt bariyeri defektini yönetmelerine yardımcı olur. Kaşıntılı lezyonların kaşınması genellikle kaşıntıyı artırır ve bu da daha fazla kaşınmaya yol açar. Kaşıntı-kaşıma döngüsünü kırmak önemlidir.

Genel cilt bakımı, en yaygın cilt tahrişi kaynaklarına (aşırı yıkama ve sert sabunlara) odaklanmalıdır:

• Yıkama ve banyo sıklığını ve süresini sınırlamak
• Banyo suyunun sıcaklığını ılık seviyede tutmak
• Aşırı ovalamaktan kaçınmak, bunun yerine duş/banyo sonrası cildi nazikçe kurulamak
• Nemlendirici uygulamak (merhem veya krem—özellikle seramid içeren ürünler faydalıdır)
• Duygusal stresin azaltılması faydalıdır ve kaşıntı-kaşıma döngüsünü kırmaya yardımcı olur.⁴

Egzama Kendiliğinden Geçer mi?

Bu durum tamamen bağışıklık ile ilgili olduğundan kendi kendine geçme durumu da mümkündür.

Egzamaya Ne İyi Gelir?

Chang ve arkadaşları tarafından yazılan makaleye göre birden fazla tedavi yöntemi bulunmaktadır.

Topikal Kortikosteroidler: Egzamanın tedavisinde en yaygın kullanılan yöntemlerden biridir. Kortikosteroid kremler, ciltteki iltihabı azaltmaya yardımcı olur ve kaşıntıyı hafifletir. Ancak, uzun süreli kullanımda ciltte incelme gibi yan etkiler ortaya çıkabilir.

Nemlendiriciler ve Islak Sargılar: Cildin nemini korumak, egzamanın yönetiminde önemli bir adımdır. Nemlendirici ürünler, ciltteki su kaybını önlemeye yardımcı olur. Islak sargılar, nemin daha uzun süre tutulmasını sağlar ve kaşıntıyı azaltır.

Antihistaminikler: Özellikle kaşıntıyı hafifletmek için kullanılan bu ilaçlar, uykuya yardımcı olması açısından da tercih edilir.

Topikal İmmünomodülatörler (Tacrolimus ve Pimekrolimus): Bu ilaçlar, cildin bağışıklık yanıtını düzenleyerek iltihabı azaltır. Kortikosteroidlere alternatif olarak kullanılırlar ve uzun süreli kullanımda daha güvenli olabilirler.

Fototerapi (UVB): Ultraviyole ışık tedavisi, cilt hücrelerinin çoğalmasını yavaşlatır ve iltihabı azaltır. Bu yöntem, şiddetli egzama vakalarında kullanılabilir.

Oral İmmünosupresanlar: Siklosporin A, metotreksat ve azatiyoprin gibi ilaçlar, bağışıklık sistemini baskılayarak egzama semptomlarını hafifletir. Ancak, bu ilaçların ciddi yan etkileri olabilir ve genellikle sadece şiddetli vakalar için önerilir.

Doğal ve Alternatif Tedaviler: Probiotikler ve besin takviyeleri gibi alternatif tedaviler de egzama yönetiminde kullanılabilir. Probiotiklerin, özellikle bebeklerde egzama riskini azaltabileceği gösterilmiştir.

Bu tedavi yöntemlerinin etkinliği, hastanın durumuna göre değişiklik gösterebilir ve tedavi planı, dermatolog veya alerji uzmanı tarafından belirlenmelidir.¹

Atopik Dermatit (Egzama) İçin Ürünler 

Atopik dermatit için kullanılacak olan ürünlerin öncelikle cildin hassasiyeti nedeniyle nazik içeriklere sahip olması gerekmektedir. Cildi tahriş etmeyecek ve onarımına destek olacak ürünlerin tercih edilmesi önemlidir.

Özellikle seramid, cilt aminoasitleri, mineraller ve etkili doğal özler ile hazırlanmış atopik dermatit bakım seti semptomlarını azaltmada destek olurken, cildin rahatlamasını ve yenilenmesini destekler.

Cildin nemlendirilmesi de diğer önemli bir gereksinimdir. Bunun sağlanması için de yüksek nemlendirici özelliklere sahip, güvenli içerikli ürünlerin kullanımı büyük önem taşımaktadır.

Kaynaklar

1. Chang C, Keen CL, Gershwin ME. Treatment of eczema. Clin Rev Allergy Immunol. 2007 Dec;33(3):204-25. doi: 10.1007/s12016-007-0033-8. PMID: 18163227.
2. Avena-Woods C. Overview of atopic dermatitis. Am J Manag Care. 2017 Jun;23(8 Suppl):S115-S123. PMID: 28978208.
3. https://nationaleczema.org/eczema/
4. Ruenger, T. M. (2023, January). Atopic dermatitis (eczema). In Merck Manual. Georg-August University of Göttingen, Germany. https://www.msdmanuals.com/professional/dermatologic-disorders/dermatitis/atopic-dermatitis-eczema